Psikoterapia tratamendu psikologiko bat da, eta hainbat paradigma eta teoria aintzat hartuta gauzatzen da, zenbait baliabide klinikoren bitartez. Kontzeptu erraldoi horren barruan, hainbat modu daude psikoterapia zertarako den eta nola egiten den ulertzeko; hain zuzen, psikoterapiez hitz egin genezake, pluralean. Ondorengo ataletan psikoterapia ulertzeko eta praktikatzeko neure modua azaltzen ahaleginduko naiz, jakinda, ororen gainetik, praktika bat dela: esperientzia partikular eta intimo bat da, eta berau ulertzeko, bizi egin behar da, ez dago beste modurik.

Gauza bat da piskoterapiari buruz hitz egitea eta beste bat, oso ezberdina, psikoterapia nork bere azalean bizitzea. Hala eta guztiz ere, eta nahiz eta aitortu badagoela arrakala bat esperientzia psikoterapeutikoaren eta psikoterapiari buruz hitz egitearen artean, interesatzen zaidana da galderak egitea, suposizioak zalantzan jartzea, desberdintasunak argitzea eta xehetasunak aintzat hartzea. Gustuko dut psikoterapiaren inguruan eztabaidatzea, galderak egitea eta psikoterapia ohiko esparruetatik eta ikusmoldeetatik ateratzea, arnasa ematea.

Oro har, norbanakoak psikoterapeuta bati kontsulta egitea erabakitzen du bere jardunbideak edo baliabideak, une horretara arte ondo funtzionatu izan dizkiotenak, baliagarri ez zaizkionean eta ondoeza eta sufrimendua eragiten diotenean. Normalean sentimendu aztoragarriek eraginda jotzen du norbanakoak psikoterapeutaren kontsultara, hala nola suminak eraginda, nahasteak, nazkak, erresuminak, ezintasunak, etsipenak, larritasunak, beldurrak, amorruak, tristeziak, antsietateak… Loturen inguruko gatazkak izan ohi dira, bai gertu-gertuko esparruetakoak (lagunekin, familiarekin, bikotekidearekin), bai esparru sozialekoak (lanean edo, oro har, gizarte harremanetan).

Ohikoa da, era berean, kontsulta egiten duen pertsonak atsekabe orokor bat sentitzea, aurrez identifikatuta izan gabe gai, arazo edo gatazka konkreturen bat: “Ez zait ezer gertatzen, baina ez nago ondo”. Beste kasu batzuetan, kontsultara iristen diren pertsonek ezintasunen bat eragiten duten sintoma klinikoak izaten dituzte, beraien egokitze funtzionala mugatzen dutenak (eguneroko zereginak, lana, norbere buruaren oinarrizko zaintza…)

Prozesu psikoterapeutikoak, niretzat zentzuzkoa den ikuspegitik behintzat, ez du bermatzen ez pazientea sendatuko denik, ez zoriontasuna aurkituko duenik; era berean, ez du bat egiten pazientearen kexarekin. Hain zuzen ere, eten egiten du autokondeszendentzia, eta ez du eskaintzen arazoa konpontzeko edo ezabatzeko ez gidalibururik, ez agindu sortarik. Terapian ez dago ez epairik, ez aholkurik; terapian entzun egiten da, eta errespetatu eta galderak egin. Topaketa terapeutikoak etenaldi bat sortzen du pazienteak bere burua esplikatzeko eta justifikatzeko daukan moduan, eta, horrela, arrakalatu egiten da bere buruaz zeukan irudia (autoirudia). Nolabaiteko harridura eta deserosotasuna eragiten du terapiak, eta askatasuna eta baliabidek eskaintzen ditu norberak izatea uste ez zuen hura ere izaten hasteko; horrek guztiak, ondorioz, zerbait berria ahalbidetzen du.

Zentzu horretan, nire iritziz, honako hau da psikoterapiaren helburua: etengabe kontzientzia hartzen laguntzea eta insight-a ahalbidetzea autosostengua garatzeko tresna gisa. Psikoterapiak onura bat bilatzen du: norbere aspektu jakin batzuk argitzea, bistaratzea eta agerian uztea, hain zuzen ere nork beretzat onartu ere egiten ez dituen aspektuak, ez dutenak bat egiten norberak bere buruaz daukan irudiarekin. Horrek guztiak “norberari buruzko kontzeptua” zabaltzea eta malgutzea dakar, eta, beraz, geure burua ez ezagutzera garamatza, eta prozesu hori, batzuetan, deserosoa suertatu daiteke, norberak aurrez sortutako autoirudia (izan uste duguna) itxuraldatzea dakarrelako.

Niretzat, eta paziente gisa diot, terapia egitea ohiko esplikazio eta itxaropen estereotipatuetatik kanpo dagoen espazio batean sentitzea da. Prozesua pazientearen eta terapeutaren arteko loturaren bitartez gertatzen da, bien arteko kontaktuaren bitartez. Terapiaren ezaugarri nagusiak hauek dira: entzutea, errespetua eta lasaitasunik eta autokondeszendentziarik bilatzen ez duen onarpena. Nire jardunean ez dut esku hartze baliabide bakar bat erabiltzen arazo mota ezberdinetarako. Era berean, ez dago ez saritzen den jokabiderik, ez zigortzen denik. Galdeketaren bidez gauzatzen da prozesua; horixe da modua.

Jarraitu irakurtzen…

Esku hartze motari dagokionez, beste marko terapeutiko batzuetan ez bezala, ez zaizkit interesatzen diagnostiko bakoitzarentzako baliabide partikular eta bereziak; izan ere, besteak beste, nik ez dut lan egiten errotulu baten gainean, pertsonarekin egiten dut lan, pertsona bakoitzarekin. Halaber, ez dut lan egiten sintoma ezabatzeko, nahiz eta askotan desagertu egiten den (dena den, terapiaren ondorio bat baino ez da izaten sintoma desagertzea). Gainera, terapian garrantzitsuena ez da hainbeste zein teknika edo baliabide erabiltzen den (terapeuta eta paziente bakoitzak egokiena zaiena erabiliko dute), baizik eta entzutea eta esku hartzea nola eta zertarako egin zehazten eta mugatzen duen marko teorikoa zein den; marko horrek ematen dio zentzua prozesu osoari.

1. Terapiak askatu egiten du

Arbuiatzen dugun horrekin, gure aitzakiekin eta gure itxaropen ameslariekin behin eta berriz topo egitea ez da liberazio bat, eta horiek guztiak norbere baitan sentitzea inolako kondeszendentziarik gabe ere ez da liberazio bat. Ez gaitu ezertatik askatzen; alderantziz, norbere erantzukizuna erro- errotik onartzea dakar, eta hori mingarria, deserosoa eta, era berean, oso eraldatzailea da; eta bai, aldi berean, eta paradoxikoki, hori guztia askatzailea ere izan daiteke. Nolanahi ere, uste dut alderantziz izaten dela: iskin ez egiteak (geure burua biktima ez bihurtzeak) askeago egiten gaitu. Paradoxa bat da. Alde batetik, larritasuna eta mina ezin direlako ezabatu: terapia ez da eta terapiak ez du izan nahi exorzismo bat. Eta, beste alde batetik, besteengan utzita geneukan erantzukizuna geure gain hartuta has gaitezkeelako onartzen dagokigun protagonismoa eta lekua. Horrek ez dauka zerikusirik bizitza gure borondateak gobernatzen duelako ustearekin (“nahi duenak ahal du” mantrak jasotako ustearekin), ez eta bizitza norbere artelana delako ustearekin ere.